Bloeddruk - Dierenkliniek de Haardstede

Veel katten hebben last van een te hoge bloeddruk. Een aanhoudend te hoge bloeddruk wordt hypertensie genoemd. Vaak is een onderliggende ziekte de oorzaak van dit probleem. Daarnaast zorgt de hoge bloeddruk voor schade aan allerlei organen in het lichaam…. humaan wordt deze aandoening dan ook een sluipmoordenaar genoemd. Tijdige opsporing en juiste behandeling van een mogelijk onderliggende aandoening en van de hoge bloeddruk zelf is dan ook essentieel!

Algemeen

Het constant houden van de bloeddruk is voor zowel mens als dier van essentieel belang en veel factoren spelen een rol bij deze regulatie. Er is sprake van hypertensie als de bloeddruk aanhoudend hoger is dan normaal. Het is een aandoening die voornamelijk wordt gezien bij katten van gemiddelde tot oudere leeftijd (meestal > 7 jaar).

Slechts in een klein percentage van de gevallen is de hoge bloeddruk een op zichzelf staand probleem. Meestal is er een onderliggende ziekte bij de kat aanwezig die leidt tot een stijging van de bloeddruk. Chronisch verminderde nierfunctie, een te hard werkende schildklier, suikerziekte, overproductie van bepaalde hormonen uit de bijnier en chronische bloedarmoede zijn voorbeelden van dit soort onderliggende ziekten. Daarnaast kunnen sommige medicijnen een te hoge bloeddruk als bijwerking hebben. Een voorbeeld hiervan zijn de glucocorticosteroïden (prednison en prednisonachtige preparaten).

Symptomen

Indien de hoge bloeddruk wordt veroorzaakt door een onderliggende ziekte, dan is het zeer waarschijnlijk dat zich symptomen voordoen als gevolg van die ziekte.

Een toename of juist afname van de eetlust, veel drinken, veel plassen, braken, vermageren en een slechte vacht zijn slechts enkele symptomen van bovengenoemde, veel voorkomende onderliggende aandoeningen.

Daarnaast ontstaan er symptomen als gevolg van het feit dat de hoge bloeddruk schade veroorzaakt aan diverse organen in het lichaam zoals de ogen, het hart, het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en de nieren. Onderstaand hiervan een overzicht:

Ogen: een licht verhoogde bloeddruk kan al resulteren in blijvende schade van de ogen. Bij 60% van de katten met een hypertensie komen oogafwijkingen als gevolg hiervan voor. Plotselinge blindheid kan optreden als gevolg van bloeding of ophoping van vocht in het oog dat heeft geresulteerd in loslating van het netvlies. Vaak zijn in dat geval enorm vergrote pupillen te zien. Meestal kan een blinde kat zich in huis prima redden en zal het nauwelijks opvallen dat het dier niets ziet, zolang er niets verschoven wordt in huis. Blindheid valt bijvoorbeeld op doordat het dier wat voorzichtiger loopt (met snorharen worden objecten geregistreerd), vaker fout uitkomt bij het maken van een sprong en tegen objecten aanloopt die daar niet op hun vaste plaats liggen.
Hart: door de hoge bloeddruk moet het hart harder werken om bloed door het lichaam gepompt te krijgen, met als gevolg dat de hartspier verdikt raakt. Hartruizen en hartritmestoornissen zullen daardoor op gaan treden. Dit kan voor u als eigenaar lang onopgemerkt blijven. Uiteindelijk kunnen verminderd uithoudingsvermogen en flauwtes op gaan vallen.
Centraal zenuwstelsel: als gevolg van de verhoogde bloeddruk kunnen in de hersenen en in het ruggenmerg bloeding en vochtophoping optreden. Schade op deze plaatsen kan leiden tot gedragsveranderingen (seniel gedrag), sloomheid, dronkenmansgang en toevallen.
Nieren: dit zijn de organen die het meest gevoelig zijn voor de verhoging van de bloeddruk. Schade aan de nieren kan verminderde nierfunctie en uiteindelijk nierfalen tot gevolg hebben. Vermagering, doffe vacht, meer drinken en meer plassen, slechte eetlust en braken zijn symptomen die hierbij passen.
Bloedneus: net als bij mensen kan bij katten een bloedneus optreden als gevolg van schade aan de bloedvaatjes door de hoge bloeddruk.

Bloeddrukmeting

Het uitvoeren van een bloeddrukmeting is bij katten gewenst in de volgende gevallen:

Om voor iedere kat zijn of haar eigen referentiewaarden vast te stellen kan ervoor gekozen worden bloeddrukmeting uit te voeren op de leeftijd van 3, 5, 7 en 9 jaar. Op oudere leeftijd is dan snel te zien of de bloeddruk stijgt of dat deze gelijk blijft.
Periodiek bij katten boven een leeftijd van 10 jaar. Bij oudere dieren komen frequent aandoeningen voor die hypertensie tot gevolg kunnen hebben. Tijdige opsporing hiervan voorkomt (verdere) schade aan organen.
Katten met een aandoening die hypertensie tot gevolg kan hebben.
Katten die medicatie krijgen toegediend die hypertensie tot gevolg kan hebben.
Katten die een afwijking vertonen die het gevolg kan zijn van orgaanschade door hypertensie. Gedragsveranderingen, plotselinge blindheid, bepaalde afwijkingen in het oogonderzoek, hartruis, hartritmestoornis en eiwitverlies via de urine zijn voorbeelden van dit soort afwijkingen.
Katten die zich in zeer kritieke toestand bevinden (intensive care patiënt)
Soms is het verstandig om de bloeddruk te bepalen van dieren die onder narcose zijn.

Voor een bloeddrukmeting is het belangrijk dat zoveel mogelijk rust wordt gecreëerd. Hoe meer stress de kat ervaart tijdens het dierenartsbezoek hoe hoger de bloeddruk zal zijn. Dit is een tijdelijke stijging van de bloeddruk welke niet schadelijk is, maar die wel kan zorgen voor vals-hogere uitslagen van de bloeddruk. Als u een rustgevende invloed heeft op uw kat is het daarom fijn als u bij de meting aanwezig kunt zijn. Voorafgaand aan de meting krijgt u samen met uw kat een minuut of 10 de tijd om wat tot rust te komen.

Tijdens de metingen kan de kat op tafel of bij u op schoot zitten (bv. op of in zijn favoriete kattenkleedje of mandje, neem dit gerust mee!) en een manchet wordt rond de voorpoot, achterpoot of staart geplaatst. Een reeks van 5-10 metingen wordt uitgevoerd, waarbij steeds gedurende korte tijd de manchet wordt opgeblazen. Vaak is de eerste of eerste paar metingen vanwege de stress nog niet betrouwbaar, maar over het algemeen went een kat redelijk snel aan het vreemde gevoel. Het is belangrijk dat u probeert zelf rustig te blijven en uw kat lekker verwent door te aaien en rustig toe te spreken…er gebeurt immers niet engs of pijnlijks! Als uw kat het toch wel erg spannend vindt, dat kan het nodig zijn de reeks van metingen na bijvoorbeeld een half uur te herhalen als het dier wat meer tot rust is gekomen.

Interpretatie van de bloeddrukwaarden is niet zwart-wit en de dierenarts zal per kat en per situatie een beslissing moeten nemen. Anders gezegd: heeft uw buurkat dezelfde bloeddruk als uw eigen kat, dan is het toch goed mogelijk dat het vervolgtraject verschillend is voor beide katten! Diverse vervolgstappen zijn mogelijk:

Is de bloeddruk slechts mild verhoogd, dan wordt er mogelijk nog geen therapie gestart, maar wordt u gevraagd om de bloeddruk over enige tijd weer te laten controleren.
Als bij uw kat een duidelijk verhoogde bloeddruk is aangetoond, maar nog niet bekend is of er sprake is van een onderliggende oorzaak, dan zal aanvullend onderzoek in veel gevallen de volgende stap zijn.
Indien een hoge bloeddruk wordt gemeten dan kan het nodig zijn om direct medicatie te starten ter verlaging van de bloeddruk. Dit zal zeker het geval zijn als bij uw kat schade aan organen als gevolg van de te hoge bloeddruk is opgevallen tijdens het onderzoek (bv. plotseling opgetreden oogafwijkingen).

Overig onderzoek

Aangezien hypertensie vaak veroorzaakt wordt door een onderliggende ziekte kan niet worden volstaan met puur en alleen het behandelen van deze hoge bloeddruk zonder verder naar de kat te kijken. Naast uitgebreid lichamelijk onderzoek zal aanvullende diagnostiek zoals urine onderzoek en uitgebreid bloedonderzoek moeten uitwijzen of er sprake is van een onderliggende aandoening. Het kan blijken dat de hoge bloeddruk een op zichzelf staand probleem is welke als zodoende behandeld moet worden. Indien een onderliggende oorzaak wordt gevonden, dan is het mogelijk dat behandeling ervan de hypertensie geheel of gedeeltelijk doet verdwijnen!

Therapie

Therapie van mogelijke onderliggende oorzaken is essentieel en hiervan ziet u bij uw kat, afhankelijk van het type en stadium van de aandoening, ook daadwerkelijk het effect. Het is belangrijk om u te realiseren dat u waarschijnlijk weinig zult zien veranderen of verbeteren aan uw kat als gevolg van de specifieke bloeddrukverlagende medicatie, hoe vreemd dit ook klinkt. Het is echter ontzettend belangrijk dat de bloeddruk wordt teruggebracht tot normale waarden, zodat (verdere) schade aan organen (met bijbehorende symptomen) wordt voorkomen!

Welke medicijn of welke combinatie van medicijnen wordt voorgeschreven is afhankelijk van het type hypertensie dat uw kat heeft en ook de benodigde dosering verschilt per dier, maatwerk dus!

Het meest gebruikte middel voor de behandeling van hypertensie bij de kat is amlodipine. Deze stof wordt ook humaan veel gebruikt als onderdeel van de therapie van hypertensie. Amlodipine werkt heel snel en is zeer effectief, zowel in de korte als in de lange termijn behandeling van hypertensie. Vaak is levenslange behandeling van de hypertensie nodig. Het medicijn is veilig, ook als hoge doseringen nodig blijken te zijn en kent weinig tot geen bijwerkingen.

Soms is het nodig dat naast amlodipine nog één of meer andere medicijnen worden toegediend. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij een gelijktijdig aanwezige verminderde nierfunctie of bij een hartaandoening, maar ook in het sporadische geval dat de bloeddruk onvoldoende daalt met behulp van een (hoge) dosering amlodipine.

Een dieet dat veel zout bevat wordt sterk afgeraden bij katten met hypertensie. Over de effecten van een zoutarm dieet (zoals humaan wordt voorgeschreven) bestaat bij de kat echter nog onvoldoende duidelijkheid en hoeft dan ook niet te worden ingezet.

Van mensen en honden is bekend dat overgewicht een belangrijke oorzaak is voor hypertensie. Bij katten is dit echter nog niet aangetoond. Vanwege meerdere gezondheidsrisico’s die gepaard gaan met obesitas bij de kat is het echter zinvol om een optimaal gewicht na te streven. Zo kan suikerziekte, ontstaan als gevolg van overgewicht, namelijk leiden tot hypertensie!

Controles

Is hypertensie bij uw kat vastgesteld, dan zijn frequente controles nodig, waarbij een lichamelijk onderzoek en bloeddrukmetingen worden verricht. Daarnaast moeten gevolgen en eventuele onderliggende oorzaken van de hypertensie goed in de gaten worden gehouden.

Prognose

Bloeddrukverlagende middelen zijn over het algemeen goed in staat om de bloeddruk van de kat binnen gering tijdsbestek blijvend terug te brengen tot normale waarden. Daarmee wordt (verdere) schade aan organen voorkomen. Het is echter lastig te voorspellen of reeds ontstane orgaan schade zich nog zal herstellen. Het netvlies van het oog kan zich na een netvliesloslating wel weer grotendeels vasthechten, maar het gezichtsvermogen is over het algemeen blijvend verstoord. Van zowel een bepaalde hersenaandoening als een verdikking van de hartspierwand als gevolg van hypertensie is echter bekend dat ze met de juiste therapie geheel of gedeeltelijk kunnen verdwijnen. Het snel opsporen van hypertensie en het adequaat behandelen van dit probleem is dan ook essentieel!

Last update: September 2014